Katechizm Genewski Jana Kalwina - Druga niedziela
8. Minister: A zatem, aby rzeczy te mogły być wyprowadzone wg porządku i wyłożone dłużej, jaki jest pierwszy punkt?
Dziecko: Jest nim pokładanie ufności w Bogu.
9. M: Jak może to się stać?
Dz: Po pierwsze, to poznanie Go jako wszechmocnego i będącego wszelkim dobrem.
10. M: Czy to wystarczy?
Dz: Nie.
11. M: A to z racji?
Dz: Ponieważ jesteśmy niegodni, aby On objawił nam swoją moc by nam pomóc, ani też, aby użył swej dobroci wobec nas.
12. M: Co należy zatem czynić?
Dz: Bądźmy pewni, że On nas kocha i chce być nam Ojcem i Zbawicielem.
13. M: Jak to poznamy?
Dz: Dzięki Jego słowu, w którym nam oznajmia swoje miłosierdzie w Jezusie Chrystusie i zapewnia o swojej miłości wobec nas.
14. M: Fundamentem zatem prawdziwej ufności w Bogu jest poznanie Go w Jezusie Chrystusie (Jn 17:3).
Dz: Właśnie.
15. M: Ale jaka jest właściwie istota tego poznania?
Dz: Jest zawarta w naszym wyznaniu wiary, które czynią wszyscy chrześcijanie, a które powszechnie nazywa się Składem Apostolskim, ponieważ jest to streszczenie prawdziwej wiary, o którą zawsze dbano w chrześcijaństwie, a która także pochodzi z czystego nauczania apostolskiego.
16. M: Wyrecytuj mi, co jest w nim powiedziane.
Dz: Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego,
Stworzyciela nieba i ziemi
i w Jezusa Chrystusa,
Syna Jego Jedynego,
Pana naszego,
który się począł z Ducha Świętego.
Narodził się z Marii Panny,
umęczon pod Ponckim Piłatem,
ukrzyżowan, umarł i pogrzebion.
Zstąpił do piekieł,
trzeciego dnia zmartwychwstał,
wstąpił na niebiosa,
siedzi po prawicy Boga Ojca Wszechmogącego,
stamtąd przyjdzie sądzić żywych i umarłych.
Wierzę w Ducha Świętego,
święty Kościół powszechny,
Świętych obcowanie / społeczność Świętych,
grzechów odpuszczenie,
ciała zmartwychwstanie,
żywot wieczny. Amen
Zaufać Bogu
Znaczenie treści słowa „zaufanie” pochodzi z języka łacińskiego, w którym „fiducia” była rzymskim terminem prawnym. Oznaczała ona akt, przez który jedna osoba przekazuje innej własność, bez otrzymania od tamtej pisemnego potwierdzenia efektywnego przejęcia własności. Widać zatem, że akt ten zakładać miał głębokie przekonanie, że druga osoba jest godna wiary i zwróci własność (jeśli była efektywnie przekazana) w sytuacji żądania zwrotu przez jej prawnego właściciela, pomimo, że nie ma on żadnego materialnego dowodu takiego zobowiązania.
Termin « fiuducia » był używany w prawie rzymskim w przypadku np. sprzedaży fikcyjnej, tzn. ten, który sprzedaje fikcyjnie, musi mieć zaufanie do tego, który akceptuje bycie fikcyjnym nabywcą. Zaufaniem miał być obarczony ten drugi, który mógłby - działając w złej wierze - zatrzymać własność, którą otrzymał (lub przejąć efektywnie na stałe własność fikcyjnie otrzymaną).
A zatem, całkowite zaufanie Bogu oznacza: poddać dobro, którym jest nasze życie, władzy i dobrej woli Boga, bez materialnego potwierdzenia (bez obustronnie podpisanego kontraktu) zaangażowania z Jego strony.
Mamy „tylko” Jego słowo, „jedynie” zaufanie temu Słowu, które nam dał. Nie mamy żadnej władzy w rękach, która przymusiłaby Go do dania nam czegokolwiek..., ale mamy wiarę w Niego; wierzymy, że On nie „nadużyje” naszego zaufania.
Tak, tylko Bóg jeden może być obiektem naszego zaufania w takim wymiarze - zaufania totalnego, absolutnego, całkowitego.
W świecie nas otaczającym istnieje szereg innych form zaufania wzajemnego, np. pomiędzy ludźmi, czy pomiędzy człowiekiem i wyznawanymi przez niego ideami, ale nikt i nigdy nie zasługuje na zaufanie takie, jakim można obdarzyć jedynie Boga i tylko Niego.
Zaufanie jest istotą wiary.
Znany nam Katechizm Heidelberski zaraz na początku naucza, że naszą jedyną i najważniejszą pociechą - w życiu i śmierci, dla ciała i duszy – jest to, że tak w życiu, jak i w śmierci należę nie do siebie, ale do Jezusa Chrystusa, mojego wiernego Zbawiciela.
Szczęście, siła i stała pewność wiary opierają się na tym właśnie stwierdzeniu: jestem w rękach Bożych. To dobrze, że nie jestem w moich własnych rękach, ale w Jego rękach.
Ufam, że Bóg zadysponuje mną samym lepiej, niż ja sam mógłbym to zrobić.
Kalwin podkreśla jednak, że nie jest rzeczą naturalną, niejako automatyczną, zrodzoną samą z siebie, pokładanie przez nas tego rodzaju zaufania w Bogu.
Dwie rzeczy są niezwykle istotne: abyśmy znali Boga wszechmogącego i wszechdobrego.
To znaczy, że należy wiedzieć, że jest On wszechmocny; to znaczy że może wszystko, ale także, że Jego wszechmoc jest wypełniona Jego dobrocią, co prowadzi do wniosku, że oddając się Mu, oddajemy się w ręce lepsze niż nasze ludzkie.
Potrzebny jest jeszcze kolejny element dla możliwości oddania się w takim zaufaniu.
Jest nim „poczucie własnej niegodności”. Oznacza to, że musimy uznać, że nie posiadamy Jego wszechmocy i Jego wszechdobroci. Pomiędzy Nim a nami istnieje niesłychana różnica.
Ale nawet i świadomość tego faktu nie wystarczy. Dla Kalwina relacja między Bogiem a człowiekiem, to nie tylko relacja między istotą wszechmocną (Bogiem) i maleńką (człowiekiem).
Relacja ta ma charakter osobowy, indywidualny. W tej relacji to On, Bóg, jest zawsze stroną, od której w tej relacji wszystko zależy; który jest wielki, wszechmocny, ale też jest tym, który się daje na podstawie własnej decyzji. Bóg daje się tej maleńkiej (i niegodnej tego w niczym, i niczym nie mogącej sobie na Jego dar zasłużyć) osobie – człowiekowi, nam samym.
Odpowiedzią na ludzką niegodność, na ludzkie ograniczenia jest przeogromna miłość Boża.
Miłość Boża jest podstawą Jego działania. Bóg kocha, a więc działa w taki, a nie inny sposób.
Kalwin podkreśla bardzo mocno: wola działania Boga jest ściśle związana z Jego miłością, nieoddzielnie.
Jak jednak poznać miłość Bożą? Dla Kalwina nie jest to jakieś abstrakcyjne, ogólno-filozoficzne poznanie. Kalwin nie pisze jakiegoś traktatu o miłości Bożej w ogólności. Kalwin podkreśla, że Ewangelia mówi nam o rzeczywistości, o życiu realnym, tu i teraz, i na wieki.
Dla niego także zadanie dla tych, którzy głoszą Ewangelię jest bardzo konkretne: mówić o działaniu Bożym tu i teraz...
Miłość Boża nie jest więc jakąś abstrakcyjną cechą Bożą, to konkretne działanie: Bóg przejmuje się w sposób poważny naszą ludzką nędzą, słabością.
I to w Jezusie Chrystusie daje nam dowód swojego miłosierdzia. Nie ma innego dowodu, ale i działania miłosierdzia Bożego z konkretnym skutkiem, tak jak to ma miejsce w Jezusie Chrystusie.
Pojawiają się pytania, niektórzy zadają je sobie: dlaczego miłość, miłosierdzie Boże, nie dały się poznać inaczej, niż w Chrystusie?
Ponieważ dla Kalwina Jezus Chrystus nie proponuje jakiegoś ogólnego poznania Boga, jakiejś ogólnej idei miłości Boga.
Dla Kalwina Jezus ma miejsce centralne w objawieniu. Jezus Chrystus jest tym, co objawia i przynosi. Nie jest jakimś ogólno-informującym posłańcem Bożym. On sam jest już miłosiedziem Bożym. Jest tym, co robi i co daje poznać.
Jezus Chrystus jest miłością Bożą, jest otwartym sercem Boga.
To właśnie poznając Jezusa Chrystusa możemy mieć to pełne, niezmienne i ogromne zaufanie do Boga.
To dzięki Jezusowi Chrystusowi nasze zaufanie nie jest jakąś mglistą możliwością, ale jest rzeczywistością, dla naszego konkretnego życia, tu i teraz, i na wieki.
Dostąpiwszy więc usprawiedliwienia przez wiarę, zachowajmy pokój z Bogiem przez Pana naszego Jezusa Chrystusa, pisze Apostoł Paweł (Rzymian 5:1).
Stając twarzą twarz z Jezusem Chrystusem, nie ma innego wyboru – zaufanie jest nam dane, możemy je przyjąć i oddać Mu się z całą stanowczością i konsekwencją.
Należy dodać jeszcze jedną, ważną uwagę.
Pomimo nieco prowokacyjnego stwierdzenia wyżej, że nasze pełne zaufanie bazujemy „tylko” na słowie Boga, to nie zapomnijmy, że każde słowo wypowiedziane przez Boga jest słowem przez duże „S”.
Słowo Jego, to coś, co nie tylko oznajmia, ale także sprawia efekt, daje i tworzy nową rzeczywistość. Nie tylko objawia, ale przynosi skutek, jest działaniem.
Owszem, zaufanie Jego Słowu jest swoistym skokiem w zaufanie, ale nie jest to skok w ciemność. Ta „ciemność” jest rozjaśniona Jego blaskiem, bo Jego Słowo jest światłem.
Apostoł Jan, w swojej Ewangelii (1:1-4) pisze co następuje: Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało. W Nim było życie, a życie było światłością ludzi.
Słowo jest działaniem, skutkiem, zbawieniem, najwyższym aktem miłości.
Zaufanie temu Słowu nie jest skokiem w ciemność, ale daniem się objąć światłu miłości, którą jest Bóg sam.
Zaufanie temu Słowu jest najwyższym aktem naszej ludzkiej mądrości.
Na zakończenie drugiej niedzieli Katechizmu genewskiego Kalwin mówi: chcesz poznać najważniejsze treści tego, co jest związane z i jest następstwem twojego zaufania Bogu?
Nic prostszego - weź w rękę tekst tzw. Apostolskiego wyznania wiary. Tam znajdziesz najważniejsze punkty tego, co stanowi treść wiary chrześcijańskiej.
W dalszym punktach swego katechizmu ten właśnie tekst Reformator podda analizie.
Tomasz Pieczko